8.1. Dodatkowe znaki dla kierujących tramwajami
Znak AT-1 „sygnalizacja świetlna” (rys. 8.1.1) ostrzega o zbliżaniu się do miejsca, w którym ruch tramwajów jest kierowany za pomocą sygnalizacji świetlnej.
Znak AT-2 „sygnalizacja świetlna wzbudzana” (rys. 8.1.2) ostrzega o zbliżaniu się do skrzyżowania, na którym tramwaj wzbudza wydzieloną dla siebie fazę.
Znak AT-3 „niebezpieczny zjazd” (rys. 8.1.3) ostrzega o znacznym spadku podłużnym toru tramwajowego, o wartości podanej na znaku.
Znak AT-4 „stromy podjazd” (rys. 8.1.4) ostrzega o znacznym wzniesieniu toru
tramwajowego, o wartości podanej na znaku.
Znak AT-5 „ruch kolizyjny” (rys. 8.1.5) ostrzega o zbliżaniu się do skrzyżowania z sygnalizacją świetlną, na którym skręcający motorniczy, opuszczając skrzyżowanie, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa uczestnikom ruchu poruszającym się w kierunku na wprost.
Znaki AT-1–AT-5 umieszczane są po prawej stronie toru, nad torem przeznaczonym dla danego kierunku ruchu albo między torami na słupach sieci trakcyjnej – w odległości od 50 do 200 m od miejsca niebezpiecznego.
Znak BT-1 „ograniczenie prędkości” (rys. 8.1.6) oznacza zakaz przekraczania prędkości określonej na znaku liczbą kilometrów na godzinę przez kierującego tramwajem jadącym torem, przy którym jest on umieszczony. Zakaz wyrażony znakiem BT-1 obowiązuje od miejsca umieszczenia znaku do najbliższego skrzyżowania (rozwidlenia) torów lub miejsca ustawienia znaku BT-2 „koniec ograniczenia prędkości” przedstawionego na rysunku 8.1.7.
Znak BT-3 „blokada zwrotnicy” (rys. 8.1.8) oznacza zakaz wjazdu kierującemu tramwajem pod urządzenie sterujące zwrotnicą, aż poprzedni tramwaj nie opuści zwrotnicy.
Znak BT-4 „stop – zwrotnica eksploatowana jednostronnie” (rys. 8.1.9) oznacza zakaz wjazdu kierującemu tramwajem na zwrotnicę bez zatrzymania się przed zwrotnicą i obowiązek sprawdzenia, czy położenie iglicy jest prawidłowe. Znaki BT-1–BT-4 są umieszczane nad torem lub po prawej stronie toru przeznaczonego dla danego kierunku ruchu.
8.2. Dodatkowe znaki szlaków rowerowych
Do oznakowania szlaków rowerowych, których przebieg został wyznaczony tylko na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej lub które mają kontynuację poza jej granicami, stosuje się znaki:
– R-1 „szlak rowerowy lokalny” (rys. 8.2.1),
– R-1a „początek (koniec) szlaku rowerowego lokalnego” (rys. 8.2.2),
– R-1b „zmiana kierunku szlaku rowerowego lokalnego” (rys. 8.2.3),
– R-3 „tablica szlaku rowerowego lokalnego” (rys. 8.2.4),
– R-4 „informacja o szlaku rowerowym” (rys. 8.2.5),
– R-4a „informacja o rzeczywistym przebiegu szlaku rowerowego” (rys. 8.2.8),
– R-4b „zmiana kierunku szlaku rowerowego” (rys. 8.2.9),
– R-4c „drogowskaz tablicowy szlaku rowerowego” (rys. 8.2.11),
– R-4d „drogowskaz szlaku rowerowego w kształcie strzały podający odległość” (rys.
8.2.12),
– R-4e „tablica przeddrogowskazowa szlaku drogowego” (rys. 8.2.13).
Na znakach R-1, R-1a i R-1b umieszcza się symbol roweru oraz odpowiednio prostokąt, koło lub strzałkę, oznaczające odpowiednio kontynuację, początek (koniec) lub zmianę kierunku szlaku rowerowego. Barwa prostokąta, koła i strzałki odpowiada oznaczeniu (nazwie) szlaku rowerowego.
Znak R-1 umieszcza się między połączeniami (skrzyżowaniami) dróg lub szlaków w celu potwierdzenia szlaku rowerowego. Znak R-1a umieszcza się na początku i na końcu szlaku.
Znak R-1b umieszcza się przed skrzyżowaniami, na których szlak zmienia kierunek.
Znak R-3 wskazuje odległość do głównych miejscowości położonych przy szlaku rowerowym. Na znaku R-3 można podać nazwę organizacji turystycznej wytyczającej szlak.
Znak R-4 (rys. 8.2.5) umieszcza się na szlaku rowerowym za każdym połączeniem dróg lub szlaków rowerowych, w tym za przejazdem dla rowerzystów, w odległości od 5 m do 25 m od połączenia dróg lub szlaków rowerowych oraz nie rzadziej niż co 1 km, chyba że na danym odcinku szlaku rowerowego nie ma możliwości kontynuacji jazdy w innym kierunku.
a) znak R-4 z numerem szlaku rowerowego
W przypadku utrudnień występujących na szlaku rowerowym pod znakiem R-4 może być umieszczona tabliczka zawierająca symbole wskazujące na rodzaj utrudnienia, w szczególności: nierówną drogę, zwężenie jezdni, niebezpieczny zjazd, stromy podjazd, wraz z napisem podającym rzeczywistą wartość nachylenia zjazdu lub podjazdu z dokładnością do 1% (rys. 8.2.6). Tabliczkę pod znakiem R-4 informującą o zjeździe lub podjeździe na szlaku rowerowym umieszcza się w przypadku, gdy wartość nachylenia jest większa niż 3%. Tabliczki zawierającej symbole wskazujące na rodzaj utrudnienia nie stosuje się, jeżeli na danym odcinku drogi, na którym występuje utrudnienie, zostały umieszczone odpowiednie znaki ostrzegawcze (np. A-11, A-12, A-22, A-23).
Tabliczka posiada tło barwy pomarańczowej z czarną ramką tarczy tabliczki i symbolem lub napisem barwy czarnej. Tarcza tabliczki powinna mieć szerokość znaku R-4, a wysokość równą 60% jego szerokości. Sposób umieszczenia symbolu lub napisu na tarczy tabliczki określa rys. 9.10.13. Lico tabliczki powinno być wykonane z foli odblaskowej tego samego typu co folia odblaskowa na licu znaku R-4.
a) dla szlaku rowerowego ze spadkiem
Znak R-4 można również umieścić na znaku E-12a „drogowskaz do szlaku rowerowego” zamiast symbolu roweru. Przykład połączenia znaku R-4 ze znakiem E-12a przedstawia rys. 8.2.7
Znak R-4a umieszcza się pod innymi znakami kategorii R w odległości od 5 m do 100 m przed połączeniem dróg lub szlaków rowerowych, na którym szlak zmienia kierunek.
Znak R-4b umieszcza się w odległości od 5 m do 15 m przed połączeniem dróg lub szlaków rowerowych, na którym szlak zmienia kierunek. Pod znakiem R-4b może być stosowana tabliczka wskazująca rodzaj utrudnienia występującego na szlaku rowerowym podobnie jak pod znakiem R-4 (rys. 8.2.6). Jeżeli istnieje potrzeba wskazania odległości do zmiany kierunku szlaku rowerowego, pod
znakiem R-4b umieszcza się tabliczkę podającą odległość do połączenia dróg lub szlaków rowerowych, na którym szlak wskazany na znaku R-4b zmienia kierunek. Tabliczka wskazująca odległość do zmiany kierunku powinna spełniać wymagania takie jak dla tabliczki wskazującej rodzaj utrudnienia występującego na szlaku rowerowym.
Znaki R-4c i R-4d umieszcza się na szlaku rowerowym przed połączeniami dróg lub szlaków rowerowych, na których istnieje potrzeba wskazania kierunku i odległości do określonej miejscowości lub miejsca na szlaku albo poza nim.
Znak R-4e umieszcza się na szlaku rowerowym w odległości od 100 m do 200 m przed połączeniem dróg lub szlaków rowerowych.
Lica znaków szlaku rowerowego R-1, R-1a, R-1b i R-3 mogą być wykonane z folii typu 1 niezależnie od kategorii drogi. Lica pozostałych znaków kategorii R wykonuje się z folii typu 2.
Znaki kategorii R umieszcza się na szlaku rowerowym zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt 1.5.3, z wyjątkiem wysokości ich umieszczenia, która może wynosić od 1 m do 2,5 m (do najniższej krawędzi znaku), przy czym w przypadku ruchu pieszego wysokość ta wynosi nie mniej niż 2,2 m. Konstrukcję i wymiary znaków kategorii R określa pkt 9.10. W przypadku znaków drogowskazowych dla rowerzystów umieszczonych na drogach
publicznych dopuszcza się wykorzystanie konstrukcji wsporczych istniejących znaków, pod warunkiem że nie spowoduje to błędnego odczytywania istniejących znaków drogowych. Nie należy umieszczać tych znaków pod znakami określającymi pierwszeństwo na skrzyżowaniu oraz pod znakami kategorii zakazu i nakazu, z wyjątkiem znaków C-13 oraz C-13/C-16.
Znaki R-4, R-4a i R-4b mogą być stosowane na szlakach rowerowych w oznakowaniu poziomym jako powtórzenie zastosowanych znaków pionowych. Dopuszcza się stosowanie znaków R-4, R-4a i R-4b wyłącznie w oznakowaniu poziomym (bez umieszczania znaków pionowych).
Znaki te powinny być wykonywane w sposób określony w pkt 5.2.10 załącznika nr 2 do rozporządzenia. Wymiary znaków R-4, R-4a i R-4b w oznakowaniu poziomym wynoszą 250% wymiarów określonych na rys. 9.10.7–9.10.9.
Dopuszcza się, aby wysokość znaku szlaku rowerowego, mierzona wzdłuż osi jezdni, wynosiła od 250% do 500% wymiarów określonych na rys. 9.10.7–9.10.9. W przypadku gdy szlak rowerowy biegnie drogą publiczną, znaki R-4, R-4a i R-4b w oznakowaniu poziomym umieszcza się tak, aby oś symetrii znaku znajdowała się 0,5 m od prawej krawędzi jezdni.
8.3.2. Znaki wskazujące klasę obciążenia mostu
Znaki wskazujące klasę obciążenia mostu mają kształt koła o wymiarach 400 mm dla znaków wskazujących klasę obciążenia mostu o ruchu jednokierunkowym i 600 mm dla znaków wskazujących klasę obciążenia mostu o ruchu dwukierunkowym. Znaki wskazujące klasę obciążenia mostu umieszcza się na początku trasy wykorzystywanej przez pojazdy wojskowe oraz powtarza przed obiektami mostowymi leżącymi na trasie. Znaki te umieszcza się w odległości do 100 m przed przyczółkiem. Dla oznakowania danej trasy należy zastosować znaki wskazujące klasę dla zlokalizowania na trasie mostu o najniższej nośności.
Dla wskazania klasy obciążenia mostu stosuje się następujące znaki:
– W-1 „klasa obciążenia mostu o ruchu jednokierunkowym” (rys. 8.3.1),
– W-2 „klasa obciążenia mostu o ruchu dwukierunkowym” (rys. 8.3.2),
– W-3 „klasa obciążenia mostu o ruchu jednokierunkowym dla pojazdów kołowych i gąsienicowych” (rys. 8.3.3),
– W-4 „klasa obciążenia mostu o ruchu dwukierunkowym dla pojazdów kołowych” (rys. 8.3.4),
– W-5 „klasa obciążenia mostu o ruchu dwukierunkowym dla pojazdów gąsienicowych” (rys. 8.3.5).
Znaki W-4 i W-5 mogą być stosowane łącznie.
Jeżeli znaki W-1, W-2, W-3 lub W-4 wskazujące dla pojazdów kołowych klasę obciążenia mostu:
– 24 lub większą zastosowano na drodze, na której dopuszcza się ruch pojazdów, których nacisk osi pojedynczej wynosi 80 kN, to pod znakiem wskazującym klasę obciążenia mostu umieszcza się znak B-19 „zakaz wjazdu pojazdów o nacisku osi większym niż 8 t”,
– 40 lub większą zastosowano na drodze, na której dopuszcza się ruch pojazdów, których nacisk osi pojedynczej wynosi 100 kN, to pod znakiem wskazującym klasę obciążenia mostu umieszcza się znak B-19 „zakaz wjazdu pojazdów o nacisku osi większym niż 10 t”.
8.3.3. Znaki wskazujące wymiary skrajni obiektu
Znak W-6 „szerokość mostu lub środka przeprawowego” (rys. 8.3.6) wskazujący wymiary skrajni obiektu stosuje się, jeżeli minimalna szerokość użytkowa jezdni między krawężnikami jest mniejsza niż wynikająca z klasy obiektu mostowego. Dla mostów o ruchu jednokierunkowym, w zależności od klasy, minimalna szerokość jezdni powinna wynosić:
– dla klas 4 – 12 2,75 m,
– dla klas 13 – 30 3,35 m,
– dla klas 31 – 60 4,00 m,
– dla klas 61 i wyższych 4,50 m.
Dla mostów o ruchu dwukierunkowym, w zależności od klasy, minimalna szerokość jezdni powinna wynosić:
– dla klas 4 – 30 5,50 m,
– dla klas 31 – 60 7,30 m,
– dla klas 61 – 100 8,20 m.
Znak W-7 „wysokość skrajni pionowej na moście lub w tunelu” (rys. 8.3.7) stosuje się, jeżeli wymiar skrajni pionowej na moście lub w tunelu jest mniejszy niż 4,5 m.
Znaków W-6 i W-7 nie stosuje się, jeżeli na obiekcie zastosowano odpowiednie znaki B-15 i B-16.
