3. Strzałki
3.1. Zasady ogólne
Strzałki stosuje się w celu lepszego zorientowania kierujących pojazdami o zasadach korzystania z pasów ruchu, na których się znajdują, a przez to usprawnienia ruchu i podniesienia jego bezpieczeństwa. Rozróżnia się strzałki: kierunkowe i naprowadzające.
3.2. Opisy szczegółowe
3.2.1. Strzałki kierunkowe
Strzałki kierunkowe stosuje się w celu wskazania dozwolonego kierunku jazdy z pasa, na którym się znajdują. Rozróżnia się następujące odmiany strzałek kierunkowych:
– P-8a „strzałka kierunkowa na wprost”,
– P-8b „strzałka kierunkowa w lewo”,
– P-8c „strzałka kierunkowa do zawracania”,
– P-8d „strzałka kierunkowa w prawo”,
– P-8e „strzałka kierunkowa na wprost lub w lewo”,
– P-8f „strzałka kierunkowa na wprost lub w prawo”,
– P-8g „strzałka kierunkowa w lewo lub w prawo”,
– P-8h „strzałka kierunkowa na wprost, w lewo lub w prawo”,
– P-8i „strzałka kierunkowa na wprost i do zawracania”.
Strzałki kierunkowe stosuje się w trzech odmianach:
– długie – na drogach o dopuszczalnej prędkości powyżej 70 km/h,
– krótkie – na drogach o dopuszczalnej prędkości do 70 km/h,
– mini – na drodze lub jej części, przeznaczonej do ruchu rowerów, oznaczonej
odpowiednimi znakami drogowymi. Wymiary strzałek kierunkowych odmiany mini są zmniejszone o 50% w stosunku do wymiarów strzałek kierunkowych odmiany krótkiej, a w przypadku braku tej odmiany, w stosunku do wymiarów wskazanych na rysunkach 3.2.1.4, 3.2.1.10, 3.2.2.2 i 3.2.2.3. Jeżeli uzasadniają to warunki lokalne, dopuszcza się skrócenie trzonu strzałki kierunkowej odmiany
mini. Umieszcza się je na pasie ruchu, jedna za drugą, w jednakowych odległościach, które powinny wynosić:
– 15 m (wyjątkowo 20 m) na drogach o dopuszczalnej prędkości do 70 km/h,
– 30 m (wyjątkowo 40 m) na pozostałych drogach,
w taki sposób, aby oś geometryczna strzałki, pokrywała się z osią pasa ruchu. Długość odcinka pasa ruchu, na którym należy umieścić strzałki, powinna być taka, aby kierujący został dostatecznie wcześnie poinformowany o przeznaczeniu tego pasa do jazdy w określonym kierunku. Odległość umieszczenia pierwszej strzałki od początku linii ciągłej dzielącej pasy ruchu powinna wynosić co najmniej:
– 60 m – na drogach o dopuszczalnej prędkości do 70 km/h,
– 120 m – na pozostałych drogach.
Jeżeli wydzielony dla określonego kierunku jazdy pas ruchu jest pasem dodatkowym, wówczas strzałki należy umieszczać na całej jego długości. Zasadę rozmieszczenia strzałek kierunkowych na wlocie na skrzyżowanie pokazano na rysunku 3.2.1.1. Strzałki kierunkowe umieszcza się przed skrzyżowaniami, na których rozkład kierunków jazdy z poszczególnych pasów ruchu jest niezgodny z zasadą zezwalającą na jazdę na wprost z każdego pasa lub gdy jest on zgodny, ale układ geometryczny skrzyżowania albo warunki ruchu wymagają wskazania kierunków jazdy. Strzałka kierunkowa zezwalająca na skręcanie w lewo umieszczona na lewym skrajnym pasie ruchu oznacza także zezwolenie na zawracanie, chyba że jest to zabronione znakiem pionowym B-23 „zakaz zawracania” lub ruch kierowany jest sygnalizatorem S-3, z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w punkcie 3.2.1.2.
Strzałki kierunkowe umieszcza się przede wszystkim:
– na skrajnych pasach, z których nie wolno jechać na wprost lub nie wolno skręcać,
– na skrajnych i na sąsiednich pasach, jeżeli skręcanie jest dozwolone z więcej niż jednego pasa,
– na wszystkich pasach, jeżeli jazda z danego wlotu jest dozwolona tylko w jednym kierunku, co może nie być dla kierujących oczywiste.
Jeżeli po zastosowaniu powyższych zasad pozostaje bez strzałek kierunkowych tylko jeden pas ruchu, wówczas również na nim należy umieścić strzałki.
Strzałki kierunkowe stosuje się ponadto na pasach:
– wyłączania (na całej długości pasa),
– przeplatania (od połowy ich długości).
3.2.1.1. Strzałka kierunkowa na wprost
Znak P-8a „strzałka kierunkowa na wprost” (rys. 3.2.1.2) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda tylko na wprost.
3.2.1.2. Strzałka kierunkowa w lewo
Znak P-8b „strzałka kierunkowa w lewo” (rys. 3.2.1.3) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda tylko w lewo. Jeżeli ruch jest kierowany sygnalizatorem S-3 wskazującym kierunek do skręcania w lewo i do zawracania, dozwolone jest zawracanie z lewego skrajnego pasa oznaczonego znakiem P-8b.
3.2.1.3. Strzałka kierunkowa do zawracania
Znak P-8c „strzałka kierunkowa do zawracania” (rys. 3.2.1.4) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolony jest tylko manewr zawracania.
3.2.1.4. Strzałka kierunkowa w prawo
Znak P-8d „strzałka kierunkowa w prawo” (rys. 3.2.1.5) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda tylko w prawo.
3.2.1.5. Strzałka kierunkowa na wprost lub w lewo
Znak P-8e „strzałka kierunkowa na wprost lub w lewo” (rys. 3.2.1.6) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda na wprost lub w lewo.
3.2.1.6. Strzałka kierunkowa na wprost lub w prawo
Znak P-8f „strzałka kierunkowa na wprost lub w prawo” (rys. 3.2.1.7) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda na wprost lub w prawo.
3.2.1.7. Strzałka kierunkowa w lewo lub w prawo
Znak P-8g „strzałka kierunkowa w lewo lub w prawo” (rys. 3.2.1.8) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda w lewo albo w prawo; umieszcza się go na pasie, jeżeli przejazd przez skrzyżowanie na wprost jest niemożliwy lub niedozwolony.
3.2.1.8. Strzałka kierunkowa na wprost, w lewo lub w prawo
Znak P-8h „strzałka kierunkowa na wprost, w lewo lub w prawo” (rys. 3.2.1.9) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda w każdym kierunku.
3.2.1.9. Strzałka kierunkowa na wprost lub do zawracania
Znak P-8i „strzałka na wprost lub do zawracania” (rys. 3.2.1.10) stosuje się w celu wskazania, że z pasa, na którym się znajduje, dozwolona jest jazda na wprost i zawracanie.
3.2.2. Strzałki naprowadzające
Strzałki naprowadzające mają na celu uprzedzenie o konieczności opuszczenia pasa, na którym się znajdują. Rozróżnia się następujące odmiany strzałek naprowadzających:
– P-9a „strzałka naprowadzająca w lewo”,
– P-9b „strzałka naprowadzająca w prawo”.
Strzałki naprowadzające stosuje się w celu uprzedzenia kierujących, że pas ruchu, na którym są umieszczone, kończy się lub na dalszym odcinku jest przeznaczony dla określonych rodzajów pojazdów i wobec tego kierujący obowiązani są opuścić go, przejeżdżając na pas ruchu wskazany strzałką.
Strzałki naprowadzające umieszcza się na następujących pasach ruchu:
– zanikającym,
– dla autobusów (na początkowym jego odcinku),
– włączania.
Strzałki naprowadzające umieszcza się na pasie ruchu w taki sposób, aby oś geometryczna strzałki pokrywała się z osią pasa. Ze względu na uprzedzający charakter strzałek naprowadzających, pierwsza strzałka powinna być umieszczona możliwie daleko od miejsca, w którym pas ruchu zanika, a ich liczba nie powinna być mniejsza od trzech. Strzałki naprowadzające umieszcza się w odległościach malejących w kierunku jazdy. Odległości między nimi wynoszą kolejno, licząc od końca pasa: a, 2a, 3a i 4a, gdzie a jest odległością ostatniej strzałki od końca pasa i wynosi:
– 15 m – na drogach o dopuszczalnej prędkości do 70 km/h,
– 25 m – na pozostałych drogach.
W przypadku krótkich pasów włączeń dopuszcza się zmniejszenie wartości a do:
– 10 m – na drogach o dopuszczalnej prędkości do 70 km/h,
– 15 m – na pozostałych drogach.
Wyjątek stanowi rozmieszczenie strzałek naprowadzających na pasach ruchu dla autobusów, gdzie umieszcza się je w równych odstępach co 30 m, na przemian z napisem „BUS” (rys. 7.9.1 lit. b). Rozmieszczenie strzałek naprowadzających na pasie zanikającym pokazano na 3.2.2.1. Strzałka naprowadzająca w leworys. 3.2.2.1.
3.2.2.1. Strzałka naprowadzająca w lewo
Znak P-9a „strzałka naprowadzająca w lewo” (rys. 3.2.2.2) umieszcza się na końcu pasa włączania. Wyjątkowo, jeżeli warunki terenowe nie pozwalają na kontynuację prawego pasa ruchu, znaki P-9a stosuje się na prawych skrajnych pasach ruchu, które zanikają albo są przeznaczone tylko dla niektórych rodzajów pojazdów. Strzałkę naprowadzającą w lewo można stosować na końcu pobocza utwardzonego o szerokości 1,5 m lub większej, zwłaszcza na odcinkach dróg o intensywnym ruchu tych pojazdów, które są obowiązane poruszać się po poboczu, np. ciągników rolniczych.
3.2.2.2. Strzałka naprowadzająca w prawo
Znak P-9b „strzałka naprowadzająca w prawo” (rys. 3.2.2.3) umieszcza się na lewych skrajnych pasach ruchu, które zanikają albo są przeznaczone tylko dla niektórych rodzajów pojazdów. Na drogach dwukierunkowych znak P-9b umieszcza się na końcu dodatkowego pasa ruchu. Organizację ruchu przy zanikaniu pasów ruchu poprzez zakończenie lewego pasa ruchu i kontynuację pasów ruchu leżących po prawej stronie jezdni należy stosować jako rozwiązanie podstawowe.
