TEN-T

Transeuropejskie Sieci Transportowe (TEN-T)

Trans-European Network-Transport

Sieci transeuropejskie to

  • sieć transportowa (TEN-T), 
  • sieć energetyczna (TEN-E) 
  • sieć telekomunikacyjna (e-TEN)

transeuropejska sieć drogowa  – sieć drogową określoną w decyzji nr 1692/96 ParlamentuEuropejskiego i Rady z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie wspólnotowych wytycznych dotyczącychrozwoju transeuropejskiej sieci transportowej (Dz. Urz. WE L 228 z 09.09.1996, str. 1, z późn. zm.;Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, str. 364, z późn. zm.);

Art 4, ust. 26 Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych

(Dz.U. z 2007r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.)

Mapy sieci TEN-T w Polsce:

Mapa sieci drogowych
Mapa sieci kolejowych
Mapa lotnisk
Mapa wód i portów śródlądowych

1) Geneza

Koncepcja sieci transeuropejskich (TEN) powstała we Wspólnocie Europejskiej w latach 80-tych, wraz z projektem stworzenia Jednolitego Rynku. Miała ona wspierać istnienie 4 wolności dzięki zapewnieniu nowoczesnej i wydajnej infrastruktury. TEN obejmuje swoim zasięgiem infrastrukturę transportową, telekomunikacyjną oraz energetyczną.

Sieci transeuropejskie stanowią część koncepcji Pan-Europejskiej Sieci Transportowej, która stworzona została podczas trzech Pan-Europejskich Konferencji Transportowych (W Pradze w 1991 roku, na Krecie w 1994 roku oraz w Helsinkach w 1997 roku). Poza TEN-T obejmuje ona swoim zasięgiem również:

  • 10 Korytarzy Pan-Europejskich (przebiegających przez terytorium Europy Środkowo-Wschodniej);
  • 4 Pan-Europejskie Obszary Transportowe (położone na obszarach mórz);
  • sieć TINA (rozwój sieci transportowej na terytorium państw kandydujących do UE[1]);
  • połączenia europejsko-azjatyckie.

2) Ogólne informacje – zadania, priorytety, cele sieci TEN-T

Podstawę prawną funkcjonowania TEN stanowi Tytuł XV Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Do czasu wejścia w życie tego traktatu w listopadzie 1993 roku WE nie miała solidnych podstaw prawnych do inicjowania transportowych projektów infrastrukturalnych wspólnego zainteresowania. Zgodnie z zapisami artykułu 154 TUE, sieci te mają przyczyniać się do sprawnego działania i rozwoju rynku wewnętrznego oraz zapewnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Działania UE powinny być nakierowane na wspieranie wzajemnych połączeń i interoperacyjności sieci krajowych oraz zapewnienie dostępu do tych sieci, w tym w szczególności połączenie rejonów peryferyjnych, zamkniętych i wyspiarskich z centralnymi regionami WE. Zgodnie z tymi celami, Wspólnota ustanawia na mocy artykułu 155 TUE zbiór wytycznych obejmujących cele, priorytety i ogólne kierunki działań, które wskazują projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania realizowane przez państwa członkowskie. Projekty te zostały określone w wytycznych wspólnotowych (Decyzja Nr 1692/96) na temat rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej. Obowiązuje ona do dziś w brzmieniu zmienionym Decyzją Nr 1346/2001 oraz Decyzją Nr 884/2004.

Na jej mocy, transeuropejska sieć transportowa jest tworzona etapami poprzez integrację infrastruktury sieci transportu drogowego, kolejowego, autostrad morskich, portów żeglugi morskiej i śródlądowej, transportu lotniczego oraz innych punktów połączeń wewnętrznych między sieciami modalnymi we Wspólnocie. Do roku 2020 zaplanowane jest zrealizowanie 30 projektów priorytetowych. Wytyczne odnoszące się do sieci podlegają przeglądowi co 5 lat w celu dostosowania do zmian zachodzących w rozwoju gospodarczym i technologicznym w sektorze transportu.

Program TEN-T to:

– program pomocowy Unii Europejskiej w dziedzinie transportu wykorzystujący m.in. środki z Funduszu Spójności,
– program skierowany do wszystkich państw członkowskich UE,
– o finansowanie z programu TEN-T mogą ubiegać się podmioty państwowe oraz prywatne działające w sferze usług publicznych, a także projekty Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.

Zadaniami sieci transeuropejskiej jest:

  • zapewnienie mobilności osób i towarów wewnątrz WE;
  • przyczynianie się do wzmocnienia spójności społecznej i gospodarczej;
  • oferowanie użytkownikom wysokiej jakości infrastruktury;
  • objęcie wszystkich form transportu;
  • umożliwienie optymalnego wykorzystania zdolności przewozowych;
  • interoperacyjność i zachęcanie do intermodalności pomiędzy różnymi formami transportu;
  • ekonomiczna opłacalność;
  • objęcie całego terytorium Państw Członkowskich WE;
  • możliwość połączenia z sieciami państw EFTA, Europy Środkowo-Wschodniej oraz krajami Basenu Morza Śródziemnego.

Sieć transeuropejska obejmuje infrastrukturę transportową (w tym porty lotnicze), systemy zarządzania ruchem oraz systemy ustalania pozycji i nawigacji (niezbędne instalacje techniczne oraz systemy informacji i telekomunikacji).

Zidentyfikowane przez Wspólnotę priorytety są następujące:

  • ustanowienie i rozwój głównych połączeń koniecznych do eliminacji „wąskich gardeł”, uzupełnienie brakujących odcinków oraz dokończenie głównych tras (szczególnie na odcinkach granicznych), jak również poprawa interoperacyjności na głównych trasach;
  • promowanie połączeń sieci poszczególnych państw, szczególnie celem połączenia z centralnymi regionami Wspólnoty wysp, obszarów bez dostępu do morza oraz peryferyjnych;
  • zapewnienie interoperacyjności sieci kolejowych;
  • promowanie transportu wodnego;
  • zintegrowanie transportu kolejowego i lotniczego, szczególnie poprzez połączenie linii kolejowych z lotniskami;
  • optymalizacja przepustowości i wydajności infrastruktury oraz promocja intermodalności i bezpieczeństwa – budowa terminali intermodalnych i rozwój dostępu do nich;
  • uwzględnienie zagadnień bezpieczeństwa i ochrony środowiska;
  • poprawa jakości świadczonych usług;
  • zapewnienie zrównoważonego ruchu osób i towarów; rozwój i rozmieszczenie systemów zarządzania ruchem gwarantujących interoperacyjność między sieciami poszczególnych kategorii.

Wyznaczone na mocy Decyzji 1692/96 cele są następujące:

Sieć powinna:

a) zapewnić odpowiednią zdolność przemieszczania się osób i rzeczy na terenie bez granic wewnętrznych i w najlepszych z możliwych warunkach socjalnych i bezpieczeństwa, pomagając jednocześnie w osiągnięciu założeń Wspólnoty, szczególnie w zakresie ochrony środowiska i konkurencji oraz przyczyniać się do wzmocnienia spójności społecznej i gospodarczej;

b) zaoferować użytkownikom wysokiej jakości infrastrukturę na możliwych do zaakceptowania warunkach ekonomicznych;

c) obejmować wszystkie formy transportu, biorąc pod uwagę ich zalety w stosunku do form konkurencyjnych;

d) umożliwić optymalne wykorzystanie istniejących zdolności przewozowych;

e) być interoperacyjną w stopniu w jakim to możliwe, w ramach poszczególnych form transportu i zachęcać do intermodalności pomiędzy różnymi formami transportu;

f) być ekonomicznie opłacalną w stopniu, w jakim jest to możliwe;

g) obejmować całe terytorium Państw Członkowskich Wspólnoty, tak by ułatwić ogólny dostęp do różnych miejsc, połączyć wyspy, obszary bez dostępu do morza i regiony peryferyjne z regionami centralnymi i wewnętrznie połączyć, bez „wąskich gardeł”, główne zespoły miejskie i regiony we Wspólnocie;

h) mieć możliwość połączenia z sieciami państw należących do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), państwami Centralnej i Wschodniej Europy i państwami Basenu Morza Śródziemnego oraz równocześnie promować interoperacyjność i dostęp do tych sieci, o ile jest to uzasadnione interesem Wspólnoty.

Dla celów zarządzania działalnością WE w dziedzinie transeuropejskiej sieci transportowej ustanowiono w dniu 26 X 2006 r. Agencję Wykonawczą ds Transeuropejskiej Sieci Transportowej, która ma funkcjonować do dnia 31 XII 2008 r.

Celem Agencji jest w szczególności:

  • zarządzanie w fazie przygotowawczej, finansowania i monitorowania pomocy finansowej udzielanej na rzecz projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania z budżetu TEN-T, jak również prowadzenie niezbędnych kontroli,
  • koordynacja z innymi instrumentami wspólnotowymi, przy zapewnieniu dalszej koordynacji pomocy na każdym z etapów realizacji projektów priorytetowych, które otrzymują również pomoc pochodzącą z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Banku Inwestycyjnego,
  • udzielanie wsparcia technicznego promotorom projektów w zakresie inżynierii finansowej oraz opracowywania wspólnych metod oceny,
  • przyjęcie instrumentów wykonywania budżetu w odniesieniu do przychodów i wydatków oraz wykonanie wszystkich czynności niezbędnych dla zarządzania działaniami wspólnotowymi w dziedzinie sieci TEN-T przewidzianych w rozporządzeniu 2236/95 w szczególności związanych z udzielaniem zamówień i dotacji,
  • gromadzenie, analizowanie i przekazywanie KE wszelkich informacji koniecznych do wdrożenia sieci TEN-T,
  • zapewnianie wszelkiego wsparcia technicznego i administracyjnego na prośbę Komisji Europejskiej.

3) Transport lotniczy a TEN-T

Postanowienia Decyzji Nr 1692/1996 w sprawie wspólnotowych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej (zmienionej Decyzją Nr 1346/2001 oraz Decyzją Nr 884/2004) w odniesieniu do transportu lotniczego[2]:

Porty lotnicze:

Transeuropejska sieć lotnicza obejmuje porty lotnicze zlokalizowane w obrębie terytorium Wspólnoty, które są otwarte dla lotów handlowych i spełniają kryteria jednego z następujących punktów połączeń:

Międzynarodowe punkty połączeń obejmują:

  • o wszystkie porty lub systemy portowe z całkowitym rocznym wolumenem ruchu nie mniejszym niż:
  • 5 000 000 przelotów pasażerskich[3] minus 10 %, lub
  • 100 000 komercyjnych przelotów[4], lub
  • 150 000 ton przewiezionych ładunków, lub
  • 1000 000 przelotów pasażerskich na zewnątrz Wspólnoty, lub
  • o jakikolwiek nowy port lotniczy budowany w celu wymiany istniejącego międzynarodowego węzła, który nie może dalej być rozbudowywany w ten sposób.
  1. Wspólnotowe punkty połączeń będą obejmowały:
  • o wszystkie porty i systemy portowe z całkowitym rocznym wolumenem ruchu:
  • pomiędzy 1 000 000 minus 10 % i 4 499 999 przelotów pasażerskich, lub
  • pomiędzy 50 000 a 149 999 ton ładunków, lub
  • pomiędzy 500 000 a 899 999 przelotów pasażerskich, z których przynajmniej 30 % stanowią przeloty niekrajowe, lub
  • pomiędzy 300 000 a 899 999 przelotów pasażerskich i zlokalizowanych poza głównymi państwami europejskimi w odległości ponad 500 km od najbliższego międzynarodowego punktu połączeń; lub
  • o jakikolwiek nowy port lotniczy budowany w celu wymiany istniejącego międzynarodowego węzła, który nie może dalej być rozbudowywany w ten sposób.

Regionalne punkty węzłowe i punkty dostępu będą obejmowały wszystkie porty lotnicze:

  • o z rocznym wolumenem ruchu pomiędzy 500 000 a 899 999 przelotów pasażerskich, z których mniej niż 30 % stanowią przeloty niekrajowe, lub
  • o z rocznym wolumenem ruchu pomiędzy 250 000 minus 10 % a 499 999 przelotów pasażerskich, lub
  • o z rocznym wolumenem ruchu pomiędzy 10 000 a 49 999 ton ładunków, lub
  • o zlokalizowane na wyspie należącej do Państwa Członkowskiego, lub
  • o zlokalizowane na obszarze pozbawionym dostępu do morza[5] należącym do Wspólnoty z komercyjnymi usługami realizowanymi przez samoloty z maksymalnym załadunkiem powyżej 10 ton.

Rolą tych portów jest rozwój połączeń lotniczych oraz zapewnienie połączeń wewnętrznych pomiędzy transportem lotniczym a innymi formami transportu. Podstawę transeuropejskiej sieci lotniczej tworzą międzynarodowe i wspólnotowe punkty połączeń, zapewniając odpowiednią realizację połączeń między państwami UE oraz z resztą świata. Regionalne punkty natomiast ułatwiają korzystanie z sieci i zapewniają komunikację z peryferyjnymi i niedostępnymi regionami. Międzynarodowe i wspólnotowe punkty połączeń powinny zostać stopniowo połączone, tam gdzie jest to możliwe, z siecią szybkiej kolei. TEN-T powinny obejmować infrastrukturę umożliwiającą integrację transportu lotniczego z kolejowym, a także jeśli to możliwe, z morskim.

Wszystkie projekty będą zakwalifikowane jako projekty stanowiące przedmiot wspólnego zainteresowania, jeśli spełnią następujące wymagania (podano rodzaj określonego punktu połączeń, którego dotyczy):

Optymalizacja istniejącej zdolności portu lotniczego

Faza 1 – Optymalizacja istniejącej zdolności w zakresie samolotów, pasażerów lub frachtu, w tym urządzenia do nawigacji lotów w porcie lotniczym.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy, regionalny punkt połączeń i punkt dostępu.

Faza 2 – Poprawa zabezpieczeń i bezpieczeństwa portu lotniczego
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy, regionalny punkt połączeń i punkt dostępu.

Faza 3 – Dostosowanie istniejącej infrastruktury dla stworzenia rynku wewnętrznego, zwłaszcza środki regulujące swobodny przepływ osób w Unii.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy, regionalny punkt połączeń i punkt dostępu.

Rozwój zdolności nowego portu lotniczego

Faza 4 – Rozwój infrastruktury i wyposażenia, które określa zdolność portu lotniczego w zakresie samolotów, pasażerów lub frachtu, w tym urządzenia do nawigacji lotu w porcie lotniczym.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy punkt połączeń.

Faza 5 – Budowa nowego portu lotniczego dla zastąpienia istniejącego lotniska lub systemu portu lotniczego, który nie może być rozwinięty w ramach tej lokalizacji.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy punkt połączeń.

Poprawa ochrony przed hałasem spowodowanym działalnością portu lotniczego.

Faza 6 – Poprawa ochrony środowiska w zakresie hałasu, utylizacji zanieczyszczeń z portu lotniczego.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy punkt połączeń.

Poprawa lub rozbudowa dostępu do portu lotniczego

Faza 7 – Poprawa lub rozwój połączeń między portem lotniczym a infrastrukturą dostępu.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy punkt połączeń.

Faza 8 – Poprawa i rozwój połączeń wewnętrznych z innymi sieciami transportu a własną siecią kolejową.
Dotyczy: międzynarodowy, wspólnotowy punkt połączeń.

Sieć zarządzania przewozami lotniczymi:

Transeuropejska sieć zarządzania ruchem lotniczym obejmuje przestrzeń powietrzną zarezerwowaną dla lotnictwa cywilnego, szlaki powietrzne, środki pomocnicze w nawigacji lotniczej, systemy planowania i zarządzania ruchem oraz systemy kontroli ruchu lotniczego (ośrodki kontroli, urządzenia do śledzenia lotów i komunikacji), które są niezbędne do bezpiecznej i efektywnej awiacji w europejskiej przestrzeni powietrznej.

Za projekty stanowiące przedmiot wspólnego zainteresowania będą uznawane projekty prowadzące do wzrostu efektywności systemu i optymalizacji jego wykorzystania, co stanowi część czynników harmonizacji i integracji wyposażenia i procedur różnych krajowych punktów połączeń oraz spełniające odpowiednie standardy międzynarodowe zdefiniowane przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i przez właściwe organy europejskie; powyższe uwzględnia w szczególności Europejską Organizację ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej EUROCONTROL.

Projekty te są związane z:

  • studiami nad lepszym wykorzystaniem przestrzeni powietrznej przez różnych użytkowników i stworzeniem spójnego i wydajnego systemu szlaków powietrznych,
  • zarządzaniem i planowaniem ruchu lotniczego, które pomagają sprostać zapotrzebowaniu i umożliwiają optymalne wykorzystanie dostępnej zdolności systemów kontrolnych,
  • studiami i pracami koniecznymi do harmonizacji wyposażenia i procedur tak by integrować różnych dostawców usług w szczególności uwzględniając wytyczne ustalone przez Europejską Konferencję Lotnictwa Cywilnego (ECAC),
  • poprawą wydajności systemu, w szczególności poprzez zautomatyzowaną kontrolę i systemy rozwiązywania i wykrywania potencjalnych zagrożeń,
  • wykorzystaniem sprzętu telekomunikacyjnego, nawigacyjnego i śledzenia koniecznego do kontroli ruchu lotniczego, w tym promowaniem nowych technologii, w szczególności sieci satelitarnych i cyfrowych.

Sieć nawigacji i ustalania pozycji:

Transeuropejska sieć systemów ustalania pozycji i nawigacji składa się z satelitarnych systemów ustalania pozycji i nawigacji oraz systemów, które będą zdefiniowane w przyszłości zgodnie z Europejskim Planem Nawigacji Radiowej. Systemy te zapewniają wiarygodne i efektywne usługi w zakresie nawigacji i ustalania pozycji, które mogą być stosowane we wszystkich formach transportu.

Za projekty stanowiące przedmiot wspólnego zainteresowania będą uznawane projekty związane z tworzeniem dowolnego elementu przyszłego Europejskiego Planu Nawigacji Radiowej lub globalnego satelitarnego systemu nawigacji i ustalania pozycji tworzącego część następującej struktury:

  • ośrodki kontrolne obejmujące system przetwarzania i kontroli,
  • sieć stacji nawigacji naziemnej,
  • segmenty przestrzeni, w których działają satelity umożliwiające przesyłanie sygnałów nawigacyjnych,
  • sieć stacji dozorowania.

4. Finansowanie TEN-T

Środki z budżetu TEN-T są przeznaczone dla projektów wspólnego zainteresowania, które:

– przyczynią się do zrównoważenia rozwoju sieci transportowej na obszarze całej Wspólnoty;

– zapewnią spójność oraz interoperacyjność transeuropejskiej sieci transportowej oraz dostępu   do niej;

– integrują wszystkie rodzaje transportu;

– przyczyniają się do ochrony środowiska oraz podwyższenia standardów bezpieczeństwa.

Projektem stanowiącym przedmiot wspólnego zainteresowania jest projekt spełniający w/w zadania TEN, dotyczący infrastruktury transportowej lub w/w systemów, odpowiadający co najmniej jednemu z w/w priorytetów oraz który jest potencjalnie ekonomicznie opłacalny. W trakcie prac nad projektem i jego realizacji państwo członkowskie musi brać pod uwagę zagadnienia ochrony środowiska, poprzez dokonanie oceny wpływu projektu na środowisko naturalne.

Pierwszeństwo przy rozdysponowywaniu środków z budżetu TEN-T mająniektóre z projektów wspólnego zainteresowania, które są klasyfikowane przez Komisję jako projekty priorytetowe. Lista tych projektów liczy obecnie 30 pozycji. Wszystkie projekty mają zostać rozpoczęte przed rokiem 2010.

W zakresie lotnictwa cywilnego priorytetowymi przedsięwzięciami z zakresu TEN-T są:

  • sprawy bezpieczeństwa ruchu lotniczego,
  • zarządzanie ruchem lotniczym,
  • rozbudowa lotnisk (w tym terminali i pasów startowych),
  • połączenie portów lotniczych z infrastrukturą kolejową,
  • infrastruktura dostępu do portów,
  • projekty z zakresu ochrony środowiska.

Wśród dotychczas zrealizowanych projektów priorytetowych tylko jeden dotyczył infrastruktury lotniczej: lotniska Malpensa (realizację zakończono w 2001 roku). Wśród ww. 30 projektów priorytetowych brak jest innych projektów dotyczących lotnictwa cywilnego.

Zagadnienia finansowania rozwoju TEN są uregulowane Rozporządzeniem Nr 2236/95 ustanawiającym ogólne zasady przyznawania pomocy finansowej Wspólnoty w zakresie sieci transeuropejskich. Zgodnie z tym Rozporządzeniem, zmienionym Rozporządzeniem Nr 1655/1999 oraz Rozporządzeniem Nr 807/2004, pomoc wspólnotowa przyznawana może być wyłącznie projektom wspólnego zainteresowania i przyjmować może jedną lub kilka z następujących form:

  • współfinansowania badań związanych z projektami, w tym analiz przygotowawczych, badań wykonalności i analiz oceniających, a także technicznego wsparcie tych badań (maksymalnie 50 % całkowitych kosztów analiz i badań, poza wyjątkowymi przypadkami);
  • subwencjonowania odsetek od pożyczek udzielanych przez Europejski Bank Inwestycyjny lub inne publiczne lub prywatne jednostki finansowe;
  • udziału w opłatach na gwarancje pożyczek udzielanych przez Europejski Fundusz Inwestycyjny lub inne instytucje finansowe;
  • bezpośrednich dotacji do inwestycji w należycie uzasadnionych przypadkach;
  • udziału w kapitale ryzyka na rzecz funduszy inwestycyjnych lub porównywalnych przedsięwzięć finansowych priorytetowo skoncentrowanych na dostarczaniu kapitału ryzyka na potrzeby projektów w zakresie sieci transeuropejskich z udziałem znacznych inwestycji sektora prywatnego; taki udział w kapitale ryzyka nie przekracza 1 % środków budżetowych.

TEN-T w Polsce

Według listy projektów priorytetowych, zatwierdzonej Decyzją Nr 884/2004/EC, przez terytorium Polski przebiegają 4 projekty priorytetowe:
– Oś kolejowa Gdańsk–Warszawa–Brno/Bratysława–Wiedeń;
– Autostrada Gdańsk–Brno/Bratysława–Wiedeń;
– Oś kolejowa „Rail Baltica” Warszawa–Kowno–Ryga–Talin–Helsinki;
– Autostrada morska na Morzu Bałtyckim.

Polskie porty lotnicze uczestniczące obecnie w sieci TEN-T:

  • Warszawa
  • Gdańsk
  • Szczecin
  • Poznań
  • Katowice
  • Kraków
  • Rzeszów
  • Wrocław

[1] W związku z rozszerzeniem UE z dniem 1 maja 2004 roku, oraz z dniem 1 stycznia 2007 roku całość sieci TINA stała się częścią sieci TEN-T.

[2] Zgodnie z tłumaczeniem Decyzji na język polski zamieszczonym na stronach UE.

[3] passenger movements – ruchu pasażerskiego w rozumieniu ilości obsłużonych pasażerów.

[4] commercial aircraft movements – rozumiane jako loty handlowe zgodnie z polskim Prawem lotniczym.

[5] Port lotniczy jest zlokalizowany na obszarze bez dostępu do morza, jeśli jest usytuowany w promieniu ponad 100 km od najbliższego międzynarodowego lub wspólnotowego punktu połączeń. Odległość ta może w drodze wyjątku ulec zmniejszeniu do 75 km biorąc pod uwagę trudny dostęp do portu wynikający z położenia geograficznego lub złej jakości śródlądowej infrastruktury transportowej.

[6] Rozporządzenie (WE) nr 807/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r., (Dz.U. L 143 z 30.4.2004).

[7] UE 15 (2000-2004): 24 301 mln EUR + UE-25 (2005-2006): 6 821 i 6 850 mln EUR.

[8] KOM (2007) 135 Sieci transeuropejskie: W kierunku podejścia zintegrowanego.

[9] KOM(2006) 245.

[10] KOM (2006) 135 Sieci transeuropejskie: W kierunku podejścia zintegrowanego.

[11] Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczący planu działania w zakresie przepustowości, efektywności i bezpieczeństwa portów lotniczych w Europie, COM(2006) 819

źródło: ukie.polskawue.gov.pl